W poniższym artykule znajdziesz najważniejsze informacje na temat badań w kierunku wirusa HPV.
Czym jest test na HPV i dlaczego warto go wykonać?
Test na obecność wirusa brodawczaka ludzkiego (HPV) to jedno z najważniejszych badań profilaktycznych w kontekście chorób szyjki macicy oraz innych nowotworów związanych z zakażeniem tym wirusem. HPV to grupa ponad 200 typów wirusów, z których część jest uznawana za wysokoonkogenne – oznacza to, że mogą prowadzić do rozwoju zmian przedrakowych i raka, zwłaszcza szyjki macicy, odbytu, gardła, a także prącia.
Badanie w kierunku HPV polega na wykrywaniu materiału genetycznego wirusa w pobranym materiale biologicznym, zwykle z szyjki macicy u kobiet, a także z gardła, odbytu lub cewki moczowej w zależności od wskazań i płci pacjenta. W porównaniu do cytologii, test na HPV cechuje się wyższą czułością i jest szczególnie istotny u kobiet powyżej 30. roku życia, u których infekcje wirusem HPV rzadziej ustępują samoistnie.
Jak wygląda procedura wykonania testu na HPV?
Test najczęściej wykonywany jest w gabinecie ginekologicznym lub poradni diagnostycznej. U kobiet materiał pobierany jest z szyjki macicy przy użyciu specjalnej szczoteczki, podobnie jak w przypadku tradycyjnej cytologii. Zabieg trwa zaledwie kilka minut, jest bezbolesny i nie wymaga specjalnego przygotowania, choć zaleca się, aby nie wykonywać go podczas menstruacji oraz unikać stosunków płciowych i irygacji dopochwowych na 24–48 godzin przed badaniem.
U mężczyzn oraz w kontekście badań niegenitalnych, materiał może być pobierany z jamy ustnej, gardła, odbytu lub z cewki moczowej, w zależności od rodzaju testu i grupy ryzyka pacjenta. W niektórych przypadkach istnieje również możliwość samodzielnego pobrania próbki w warunkach domowych – jednak nie każda placówka oferuje taką opcję, a dokładność zależy od właściwego przeprowadzenia procedury.
Po pobraniu materiału próbka trafia do laboratorium molekularnego, gdzie analizuje się obecność DNA wirusa, najczęściej przy użyciu metody PCR (reakcji łańcuchowej polimerazy) lub testów hybrydyzacyjnych. Wynik dostępny jest zwykle w ciągu kilku dni roboczych.
Ile kosztuje test na obecność HPV?
Cena testu na HPV może różnić się w zależności od miejsca, w którym badanie jest wykonywane, rodzaju testu (czy obejmuje genotypowanie wirusa), oraz zakresu diagnostyki (czy badanie obejmuje tylko typy onkogenne, czy również niskoonkogenne).
W Polsce koszt testu PCR wykrywającego wirusa HPV mieści się zwykle w przedziale 200–400 zł. Testy obejmujące dodatkowo identyfikację konkretnych genotypów HPV (np. HPV 16, 18, 31, 33) mogą być droższe – ich cena może wynosić nawet 500–600 zł. Warto zwrócić uwagę, że niektóre placówki oferują pakiety obejmujące test HPV oraz cytologię płynną (LBC), co może być korzystniejsze cenowo niż wykonywanie tych badań oddzielnie.
W przypadku badań przeznaczonych dla mężczyzn – np. wymazów z gardła lub odbytu – koszty bywają wyższe z uwagi na rzadszą dostępność takich procedur oraz bardziej złożoną diagnostykę.
Czy test na HPV jest na NFZ?
Tak, test na obecność wirusa HPV może być wykonywany bezpłatnie w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia, jednak tylko w określonych warunkach i dla konkretnej grupy pacjentek. Obecnie (stan na lipiec 2025) test HPV został włączony do programu profilaktyki raka szyjki macicy i jest dostępny dla kobiet w wieku od 30 do 59 lat, co 5 lat – jako alternatywa dla tradycyjnej cytologii.
Warunkiem skorzystania z bezpłatnego badania w ramach NFZ jest posiadanie ubezpieczenia zdrowotnego oraz zgłoszenie się do odpowiedniego punktu medycznego (np. poradni ginekologicznej, ośrodka zdrowia lub placówki POZ), który realizuje program profilaktyki onkologicznej. Warto zaznaczyć, że test na HPV w ramach NFZ wykonywany jest tylko profilaktycznie – osoby zgłaszające się z objawami lub podejrzeniem choroby mogą być kierowane na inne badania w zależności od wskazań klinicznych.
Niestety, mężczyźni oraz kobiety spoza wskazanej grupy wiekowej nie mają obecnie dostępu do testu HPV finansowanego przez NFZ, chyba że badanie jest zlecane w ramach specjalistycznej diagnostyki onkologicznej.
Kiedy warto wykonać test na HPV i jak interpretować wynik?
Test na HPV warto wykonać przede wszystkim u kobiet po 30. roku życia – szczególnie jeśli wcześniej występowały nieprawidłowe wyniki cytologii lub inne czynniki ryzyka (np. wczesne rozpoczęcie współżycia, duża liczba partnerów seksualnych, palenie tytoniu). U młodszych kobiet większość infekcji HPV ustępuje samoistnie i nie prowadzi do poważnych powikłań, dlatego testy wykonuje się rzadziej.
Wynik ujemny oznacza brak wykrywalnej infekcji wirusem HPV – co jest bardzo dobrą informacją i świadczy o niskim ryzyku rozwoju zmian nowotworowych. Wynik dodatni nie oznacza automatycznie obecności nowotworu, lecz wskazuje na potrzebę dalszej diagnostyki, np. kolposkopii lub ponownej cytologii, a w przypadku potwierdzenia długotrwałej infekcji – ścisłego monitorowania.
Dlaczego regularne testowanie ma znaczenie?
Zakażenie wirusem HPV przez długi czas może przebiegać bezobjawowo. Właśnie dlatego testy molekularne wykrywające materiał genetyczny wirusa są tak istotne – pozwalają na identyfikację infekcji zanim dojdzie do powstania zmian przednowotworowych. Regularne wykonywanie testu HPV (lub cytologii) w zalecanych odstępach czasowych znacznie zwiększa szanse na wczesne wykrycie i skuteczne leczenie zmian szyjki macicy oraz innych powikłań wywołanych przez wirusa.
Coraz więcej krajów wprowadza test HPV jako podstawowe narzędzie przesiewowe, co znacząco zmienia podejście do profilaktyki raka szyjki macicy. Warto być świadomym tych możliwości i zadbać o regularne badania, niezależnie od objawów.
Źródło: www.offon.pl
